Als iets de afgelopen dagen duidelijk is geworden, dan is het dat de wereld van kinderopvang en onderwijs, ook een vitale sector is en wel in een dubbele betekenis van het woord. Natuurlijk is onze sector naast o.a. zorg, veiligheid en logistiek van levensbelang voor het draaiende houden van de huidige en de toekomstige economie. Dat is evident.
Wat vooral opvalt is hoe vitaal onze sector is in de mate van creativiteit en flexibiliteit waarmee de professionals in onze sector, eensklaps geconfronteerd met een totaal andere realiteit, in staat blijken te zijn om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van kinderen met verve anders te kunnen organiseren.
Vaste werkpatronen maken plaats voor nieuwe energie en onverwachte oplossingen. Frontaal klassikaal lesgeven kan van de een op de andere dag zo goed als mogelijk vervangen worden door online thuisonderwijs. Het denken in verantwoordelijk zijn voor mijn groep, maakt onmiddellijk plaats voor als team gaan staan voor onze kinderen. Concurrentieverhoudingen tussen scholen en besturen verdwijnen als sneeuw voor de zon. Het delen van faciliteiten, personeel en ervaringen is geen enkel punt van discussie meer. De papieren werkelijkheid van gisteren is vandaag volstrekt onbelangrijk.
De realiteit van deze crisis legt feilloos bloot welke fundamentele keuzes we als het er echt op aan komt ook kunnen maken. Wat ‘de bedoeling’ van ons vak is. Kinderen en ouders hebben ons nu nodig als baken van rust, als rots in de branding als lichtpuntje tussen alle negatieve berichtgeving in de media en als gids bij de vraag: ‘Juf hoe kan ik nu verder?’
In het hier en nu wordt onze diepste drijfveer van vakmensen in onderwijs en kinderopvang geraakt. Het maakt een ander type energie los. We staan anders in ons werk, met meer scherpte, meer bekommernis om elkaar, meer gericht op de vraag: ‘Wat kan ik doen?’ en dat is hartverwarmend om mee te maken.
De AVS vroeg deskundigen uit verschillende sectoren naar om na te denken over de veranderingen die nodig zijn om kinderen optimale ontwikkelkansen te geven. Je kunt daar meer over lezen op de website van Ondernemend Leiderschap.
Bij het boek een serie podcasts. Hieronder een van mijn bijdragen. Meer in de rubriek podcasts:
Houd u ook zo van Italiaans eten? Onlangs kreeg ik het volgende korte berichtje op mijn bord: ‘Het aantal wetten en regels is de afgelopen tien jaar fors toegenomen. Per 1 januari 2019 bedroeg het totaal aantal regelingen 9834, ruim duizend meer dan in 2009’. En dat terwijl verschillende opeenvolgende regeringen toch met de hand op het hart beloofd hebben om de bureaucratie terug te dringen.
Ik kreeg een oprisping en dacht meteen aan prof. Dr. Edith Hooge, hoogleraar onderwijsbestuur, die in haar lezingen vaak voorbeelden van beïnvloedende beleidsnetwerken als de welbekende Italiaanse lekkernij aan ons voorschotelt. Overheden, bestuurlijk middenveld, beleidsbeïnvloeders en belangenbehartigers doen nog steeds hun uiterste best om er voor u en mij een onoverzichtelijk bord spaghetti van te maken.
Nu kan spaghetti, mits goed klaargemaakt, erg lekker zijn. Echter, een bord vol vage ideeën, proefballonnetjes, verantwoordingsvoorschriften, dwingende protocollen en ander overbodig zetmeel overgoten met een onbestendig PR-sausje van ‘dit moet u doen’, ziet er niet alleen weinig appetijtelijk uit, het leidt ook snel tot een overvol gevoel en brandend maagzuur. Het smaakt zeker niet naar meer.
Dat doet chef-kokMassimo Bottura van Osteria Francescana in Modena toch heel anders. Hij maakt van elk bord een feestje. Elk gerecht oogt niet alleen als een modern kunstwerk, het is ook een regelrechte smaaksensatie. Massimo ziet het bord als het speelveld voor zijn culinaire fantasieën.
Hij weigert recepten in stand te houden omwille van traditie. ‘Waarom zou ik vlees in water koken als ik weet dat zowel de smaak als de voedingsstoffen veel beter bewaard blijven wanneer ik het vacuüm gaar? Alleen omdat mijn overgrootmoeder dat ook al deed? Ik kies voor smaak, niet voor traditie. Wat je namelijk niet mag vergeten; veel recepten zijn ooit ontstaan vanuit armoede of onwetendheid. Dan kun je ze wel zo blijven maken, maar daar word je als keuken niet beter van. Ik wil met mijn tijd meegaan’.
Wat me vooral aanspreekt is dat Massimo letterlijk ‘ruimte maakt’. Niet alleen op het bord wil de maître zijn virtuositeit laten zien. Hij zorgt er ook voor dat we wat ‘ruimer’ gaan denken over eten door enerzijds traditionele Italiaanse ingrediënten en bereidingswijzen te gebruiken en anderzijds te experimenteren met moderne kooktechnieken en nieuwe smaakervaringen. Daarnaast heeft hij ook een sterk maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel. Na een recente aardbeving in Italië richtte hij ‘Food for Soul’ op, een non-profit organisatie, die mensen aanspoort om voedselverspilling tegen te gaan en vooral creatief te koken met wat op dat moment voorhanden is.
Laten we in het onderwijs een voorbeeld nemen aan Massimo. Hij wil alleen werken in een kraakheldere overzichtelijke werkruimte, met talentvolle koks in opleiding en specialisten voor iedere gang. Zij krijgen alle vertrouwen en bewegingsruimte om met verse ingrediënten, frisse ideeën en innovatieve technieken, de meest oogstrelende en smaakvolle gerechten naar de mise en place te brengen, alwaar de chef zelf kijkt en proeft of het zijn kwaliteitstoets kan doorstaan.
Chefs in Nederland laat u met de volgende recepten inspireren door de meester uit Modena:
Bestendige beleidscannelloni; Overheid, sectororganisaties, bonden en maatschappelijk middenveld schep eens wat ‘overzicht’ op het bord. Drie overzichtelijk gepresenteerde en goed gevulde cannelloni pijpen geven focus in wat het onderwijs nu echt moet met kwalificatie, socialisatie en subjectificatie.
Positieve participatie pizza; Bestuurders in onderwijs, opvang en zorg gebruik bemoediging en positiviteit als bodem. Schep daarop een ruime lepel liefde voor het ambacht en besteed veel aandacht aan alle talent in uw organisatie. Kies vervolgens een passende topping voor uw wijk, dorp, stad of regio. Zorg er tenslotte voor dat iedereen mee kan eten en een stukje van de pizza krijgt.
Levensechte leerlasagne: directeuren, coördinatoren, specialisten, leraren en andere professionals, maak eerst een goed gebonden pedagogisch-didactische basissaus, waarin het lekker garen is. Voeg vervolgens verplichte basis ingrediënten als vertrouwen, sfeer, taal, lezen, rekenen, culturele- en muzische vorming en wat spel en beweging toe. Zoek in de buurt naar levensechte uitdagingen voor kinderen. Maak daar vervolgens mooie laagjes van waar voor iedere leeftijd iets te onderzoeken, ontwerpen en te ondernemen valt en bak het geheel af tot er een lekker kenmerkend, krokant kwaliteitskorstje op komt, dat erg gewaardeerd wordt door kinderen en ouders.
Een laatste woord van Massimo Bottura: ‘Het is de plicht van koks om te moderniseren en te ontdekken. Vergeet het verleden, blijf experimenteren, blijf reizen en leer van anderen’.
Als je bezig bent met het vormgeven van nieuw strategisch beleid in het onderwijs, vergeet dan ook de kinderen niet. Ook zij hebben beelden van de toekomst. Luister naar Maud die de Kinderen Trendrede 2018 uitspreekt.
